Trưng cầu giám định là hoạt động được pháp luật tố tụng hình thức quy định do cơ quan, người có thẩm quyền tiến hành tố tụng ra quyết định trưng cầu khi có yêu cầu của đương sự hoặc xét thấy cần thiết nhằm phục vụ cho quá trình giải quyết vụ án. Bài viết sau đây, Luật hình sự sẽ tư vấn cụ thể về quy định tố tụng hình sự đối với biện pháp tố tụng này.
Khái niệm trưng cầu giám định
Theo quy định của Luật Giám định tư pháp năm 2012 cũng như Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 thì có thể hiểu trưng cầu giám định là một trong các hoạt động tố tụng hình sự của cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng (thường các cơ quan có thẩm quyền điều tra vụ án hình sự sẽ có quyết định trưng cầu), người có thẩm quyền tiến hành tố tụng thể hiện bằng việc ra các quyết định yêu cầu những người có kiến thức chuyên môn cần thiết trong các lĩnh vực khoa học, kĩ thuật hay công nghệ… theo quy định của pháp luật để nghiên cứu và kết luận về những vấn đề cần phải làm rõ trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử vụ án hình sự.
Trường hợp nào cần trưng cầu giám định
Tại Điều 206 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 đã quy định rõ các trường hợp phải trưng cầu đó là:
– Tình trạng tâm thần người bị buộc tội nếu có sự nghi ngờ về năng lực trách nhiệm hình sự của người này; tình trạng tâm thần của những người làm chứng hay của bị hại khi mà có sự nghi ngờ về khả năng nhận thức hay khả năng khai báo đúng đắn về các tình tiết của vụ án;
– Tuổi của bị can, bị cáo hay bị hại nếu việc xác định đó có ý nghĩa đối với việc giải quyết vụ án được chính xác và không có các tài liệu để xác định chính xác được tuổi của họ hoặc có nghi ngờ về độ xác thực của những tài liệu đó;
– Nguyên nhân chết người trong vụ án;
– Tính chất thương tích cũng như mức độ tổn hại sức khoẻ hay khả năng lao động;
– Chất ma tuý, vũ khí quân dụng hoặc vật liệu nổ, chất cháy, chất phóng xạ, chất độc, tiền giả, vàng, bạc hay kim khí quý, đá quý, đồ cổ;
– Mức độ gây ô nhiễm môi trường.
Quy định pháp luật về trưng cầu giám định
Biện pháp tố tụng này được quy định cụ thể và chi tiết tại Điều 205 Bộ luật tố tụng hình sự số 101/2015/QH13 ngày 27 tháng 11 năm 2015, cụ thể như sau:
“Điều 205 Trưng cầu giám định
1. Khi thuộc một trong các trường hợp quy định tại Điều 206 của Bộ luật tố tụng hình sự 2015 hoặc khi xét thấy cần thiết thì cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng ra quyết định trưng cầu giám định
2. Quyết định trưng cầu giám định có các nội dung:
a) Tên cơ quan trưng cầu; họ tên người có thẩm quyền trưng cầu;
b) Tên tổ chức; họ tên người được trưng cầu;
c) Tên và đặc điểm của đối tượng cần giám định;
d) Tên tài liệu có liên quan hoặc mẫu so sánh gửi kèm theo (nếu có);
đ) Nội dung yêu cầu giám định;
e) Ngày, tháng, năm trưng cầu giám định và thời hạn trả kết luận giám định.
3. Trong thời hạn 24 giờ kể từ khi ra quyết định trưng cầu, cơ quan trưng cầu phải giao hoặc gửi quyết định trưng cầu giám định, hồ sơ, đối tượng trưng cầu giám định cho tổ chức, cá nhân thực hiện giám định; gửi quyết định trưng cầu cho Viện kiểm sát có thẩm quyền thực hành quyền công tố và kiểm sát điều tra”.
Nội dung của trưng cầu giám định
Đây không phải là một trong số các biện pháp tư pháp nên khi ra quyết định trưng cầu cần phải căn cứ vào các quy định trong Luật Giám định tư pháp 2012 (sửa đổi bổ sung năm 2018) và Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015. Theo đó, trưng cầu phải ghi rõ những nội dung sau:
– Các thông tin cơ bản về tên cơ quan, người có thẩm quyền trưng cầu;
– Loại hình trưng cầu: giám định lần đầu, bổ sung hay giám định lại
– Trường hợp áp dụng là do yêu cầu của đương sự hay xét thấy cần thiết.
– Đối tượng cụ thể cần giám định.
– Tên, địa chỉ của tổ chức mà được trưng cầu hoặc họ, tên cũng như địa chỉ của người được trưng cầu.
– Các vấn đề cần giám định và các yêu cầu cụ thể cần phải có kết luận giám định.
– Các tài liệu có liên quan hay các mẫu so sánh gửi kèm theo, số lượng cụ thể và ký hiệu;
– Thời hạn tổ chức hoạt động giám định tư pháp hay giám định viên được trưng cầu phải gửi các kết luận giám định cho cơ quan trưng cầu.
Các giai đoạn tiến hành trưng cầu giám định
Việc tiến hành trưng cầu có thể tiến hành qua các giai đoạn sau:
– Ra quyết định trưng cầu: Phải có quyết định trưng cầu áp dụng riêng đối với từng loại đối tượng cần giám định. Trong trường hợp giám định bổ sung hay giám định lại thì quyết định đó phải ghi rõ là trưng cầu giám định bổ sung hay giám định lại. Thời điểm ra quyết trưng cầu có thể ở bất kỳ lúc nào trong cả giai đoạn điều tra vụ án.
– Thực hiện quyết định trưng cầu: Ngay sau khi đã ra quyết định trưng cầu, điều tra viên cần phải làm việc với người, tổ chức giám định, trình bày các nội dung yêu cầu giám định đúng với những tài liệu, vật chứng, dấu vết cũng như mẫu vật đưa giám định; việc giao và nhận đối tượng giám định phải được lập thành biên bản.
Trên đây là những thông tin tư vấn về quy định tố tụng hình sự đối với trưng cầu giám định mà bạn cần biết. Nếu các bạn có bất cứ những thắc mắc nào thì đừng quên liên hệ tới Luật hình sự để được giải đáp kịp thời nhé./
