Khi tội phạm vi phạm pháp luật với 1 hành vi gây án cụ thể nào đó, thì người phạm tội sẽ chịu các án phạt được đưa ra theo quy định của pháp luật. Tòa án sẽ căn cứ vào nhiều tình tiết và các mức phạt khác nhau đi kèm với các hành vi gây án khác nhau của đối tượng gây ra đã được nêu rõ trong luật hình sự. Khi đó cơ quan này sẽ tổng hợp hình phạt lại và đưa ra án phạt cuối cùng theo quy định của pháp luật hiện hành. Hôm này, chúng ta sẽ cùng với luật hình sự tìm hiểu rõ hơn về nội dung này.
Khái niệm hình phạt
Hình phạt là một trong những biện pháp cưỡng chế nghiêm khắc nhất nằm trong khung hình phạt của Nhà nước được quy định cụ thể trong Bộ luật này, do Toà án quyết định áp dụng cụ thể đối với người hoặc pháp nhân thương mại có hành vi phạm tội nhằm tước bỏ đi hoặc hạn chế các quyền, lợi ích của người hay pháp nhân thương mại đó.
Hình phạt còn là biện pháp cưỡng chế được xem là nghiêm khắc nhất trong hệ thống các biện pháp cưỡng chế của Nhà nước. Hình phạt được Nhà nước thực hiện như là một công cụ hữu hiệu trong việc phòng chống tội phạm để thực hiện việc bảo vệ lợi ích của Nhà nước, của xã hội và các lợi ích hợp pháp khác của công dân.
Tính nghiêm khắc của hình phạt được thể hiện rõ nhất ở chỗ, người bị kết án có thể bị tước bỏ đi hoặc bị hạn chế nhiều các quyền tự do, quyền về tài sản hay về chính trị, bên cạnh đó là thậm chí cả quyền sống. Với pháp nhân thương mại, tính nghiêm khắc của hình phạt sẽ được thể hiện ở việc pháp nhân đó bị phạt tiền, đình chỉ các hoạt động có quy định thời hạn hoặc trong trường hợp đặc biệt, có thể bị đình chỉ hoạt động với thời hạn vĩnh viễn. Ngoài ra hình phạt cũng để lại các hậu quả pháp lí như án tích cho người hoặc pháp nhân thương mại bị kết án trong các khoảng thời hạn nhất định theo quy định cụ thể của pháp luật.
Tổng hợp hình phạt là gì?
Tổng hợp hình phạt là việc quyết định hình phạt trong các trường hợp đặc biệt, bao gồm là việc quyết định hình phạt đối với các trường hợp phạm nhiều tội theo quy định cụ thể được nêu lên tại Điều 50 Bộ luật Hình sự (BLHS) và quyết định hình phạt trong nhiều bản án theo quy định được nêu ra tại Điều 51 BLHS. Tổng hợp hình phạt được hiểu là hoạt động quan trọng của Tòa án được tiến hành đối với những người bị kết án là phạm tội từ hai tội trở lên và đối với các trường hợp người bị kết án chưa thực hiện hoặc chấp hành chưa xong đối với một bản án lại bị xét xử tiếp về một tội xảy ra trước hoặc sau khi được tuyên bố có bản án đó. Việc tổng hợp hình phạt sẽ được thực hiện trên cơ sở các hình phạt cùng loại và khác loại với nhau, tổng hợp hình phạt chính và kèm theo đó là hình phạt bổ sung theo những nguyên tắc nhất định của luật hình sự.
Hiểu theo các cách giải thích chung nhất thì tổng hợp hình phạt chính là xác định rõ hình phạt chung đối với người bị kết án nhiều tội và việc xác định rõ hình phạt chung có thể là một trong số các trường hợp cụ thể sau: người phạm tội bị xử lí cùng một lần về nhiều tội danh và do vậy việc bị kết án nhiều hình phạt khác nhau và kèm theo đó có thể thêm vào các hình phạt bổ sung.
Thẩm quyền tổng hợp hình phạt của nhiều bản án
Về bản chất, tổng hợp hình phạt của nhiều bản án được xem như là một dạng của việc quyết định hình phạt trong các trường hợp đặc biệt và căn nguyên của nó cũng có thể là do người bị kết án đã thực hiện các hành vi phạm tội khác nhau có liên quan, các hành vi đó đã được tòa án xét xử ở những thời điểm cụ thể khác nhau và hình phạt đã được tuyên án ở các bản án khác nhau.
Điều 56 của Bộ luật Hình sự năm 2015 sữa đổi bổ sung 2017 quy định về Tổng hợp hình phạt của nhiều bản án như sau:
1. Trong trường hợp có một người đang phải chấp hành một loại bản án cụ thể mà lại bị xét xử về tội đã phạm trong lần trước đó khi có bản án này, thì Tòa án sẽ đưa ra quyết định hình phạt về tội đang bị xét xử, sau đó sẽ quyết định đến hình phạt chung.
Thời gian để chấp hành hình phạt đối với bản án trước sẽ được trừ vào thời hạn chấp hành về hình phạt chung.
2. Khi xét xử đối với một người đang thực hiện việc chấp hành một bản án mà lại thực có vi phạm tội mới, Tòa án sẽ quyết định trực tiếp hình phạt đối với tội mới, sau đó sẽ tổng hợp với phần hình phạt khi chưa chấp hành của các bản án trước rồi mới quyết định hình phạt chung theo quy định.
3. Trong trường hợp đối với một người phải chấp hành nhiều bản án đã có đầy đủ hiệu lực pháp luật mà các hình phạt nằm trong bản án chưa được tổng hợp lại, thì Chánh án Tòa án sẽ có thẩm quyền để ra quyết định tổng hợp các hình phạt của các bản án theo quy định cụ thể tại khoản 1 và khoản 2 của Điều này.
Do đó, xét về nguyên tắc và cách thức để thực hiện, sẽ có phần khác so với việc tổng hợp hình phạt của nhiều tội vì tổng hợp hình phạt của bản án thường sẽ có những khoảng thời gian hoặc ở những địa phương khác nhau, giữa các bản án đã có hiệu lực pháp luật cụ thể chưa chấp hành hoặc đang tiến hành. Thời hiệu thi hành bản án cũng sẽ khác nhau vì thế việc tổng hợp cần căn cứ cụ thể vào từng hoàn cảnh cụ thể.
Ví dụ về tổng hợp hình phạt
A khi bị Toà án tuyên bố 20 năm tù về tội cướp giật tài sản, 15 năm tù đối với tội phá hoại tài sản. Trong trường hợp này, hình phạt chung sẽ được áp dụng cho bị cáo A là phải chấp hành án phạt 30 năm tù. Tổng cộng hình phạt đúng ra mà đối tượng A phải chịu mức tù là 35 năm nhưng xét đến hình phạt chung không được quá mức 30 năm nên Toà án sẽ cộng 20 năm tù của tội cướp giật tài sản với 10 năm tù về phá hoại tài sản thì đã đạt mức tối đa cho phép là 30 năm.
Bị cáo A phạm tội liên quan đến hiếp dâm và tội danh giết người. Toà án sẽ tuyên án tử hình đối với tội giết người và 10 năm tù đối với trường hợp hiếp dâm. Hình phạt chung trong trường hợp được áp dụng là tử hình.
Bị cáo A khi phạm tội cố ý gây thương tích hoặc gây ra những tổn hại lớn về sức khoẻ của người khác và tội phá hoại hoặc cố ý làm hư hỏng tài sản. Toà án sẽ tuyên án hình phạt cụ thể là tù chung thân đối với tội “cố ý gây thương tích hoặc có thể gây tổn hại sức khoẻ của người khác “và sẽ là 5 năm tù về tội “huỷ hoại hoặc tiến hành cố ý làm hư hỏng tài sản”. Trong trường hợp này thì hình phạt sẽ áp dụng chung là tù chung thân.
Bị cáo A khi thực hiện phạm tội buôn lậu và tội chống đối với người thi hành công vụ. Toà án sẽ tuyên phạt đến 50 triệu đồng về tội “buôn lậu” và phạt thêm 3 năm tù về “tội chống đối với người thi hành công vụ”. Trường hợp này thì bị cáo sẽ phải chấp nhận đồng thời cả hai hình phạt trên.
Trên đây là các thông tin bổ ích và thú vị về việc tổng hợp hình phạt, việc tổng hợp này sẽ làm gia tăng mức độ phạt mà người phạm tội phải nhận vào sau khi đã xem xét tất cả các tình tiết cụ thể trong quá trình gây án.
