Trong các vụ án liên quan đến tính chất hình sự, các cơ quan được nhà nước quy định sẽ thực hiện quá trình khởi tố và xét xử vụ án đó theo các mức độ khác nhau. Hôm nay, hãy cùng với luật hình sự tìm hiểu về cơ quan cụ thể nào chịu trách nhiệm trong việc khởi tố vụ án hình sự qua bài viết dưới đây.
Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự
Khởi tố vụ án hình sự là giai đoạn đầu tiên của quá trình tố tụng giải quyết vụ án hình sự, được xem như đầu vào quy trình tố tụng hình sự nhằm xác định sự thật khách quan của vụ án, từ đó các cơ quan có thẩm quyền tiến hành tố tụng ra các quyết định tố tụng phù hợp với diễn biến của vụ án. Khởi tố vụ án hình sự có thể hiểu là giai đoạn đầu tiên của quá trình tố tụng hình sự trong đó, các cơ quan có thẩm quyền có trách nhiệm kiểm tra, xác định có hay không có dấu hiệu tội phạm để ra Quyết định khởi tố vụ án hình sự hoặc Quyết định không khởi tố vụ án hình sự nhằm làm cơ sở cho các hoạt động tố tụng tiếp theo của quá trình giải quyết vụ án hình sự.
Cơ quan có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự
Khoản 1 Điều 153 Bộ luật tố tụng hình sự năm 2015 quy định Cơ quan điều tra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả vụ việc có dấu hiệu tội phạm, trừ những vụ việc do cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Viện kiếm sát, Hội đồng xét xử đang thụ lý, giải quyết được quy định tại Khoản 2, 3 và 4 Điều 153. Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự cụ thể như sau:
– Cơ quan điều tra thuộc lực lượng cảnh Cảnh sát nhân dân và Cơ quan điều tra của lực lượng An ninh nhân dân có thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả các tội phạm thuộc thẩm quyền điều tra của mình và thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án nhân dân, trừ những tội phạm thuộc thẩm quyền điều tra trong Quân đội nhân dân và những trường hợp do Viện kiểm sát nhân dân cũng như Cơ quan điều tra của Viện kiểm sát nhân dân tối cao khởi tố vụ án hình sự.
– Cơ quan điều tra trong Quân đội nhân dân có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả các tội phạm thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án quân sự (trừ những tội phạm do Viện kiểm sát quân sự hoặc Cơ quan điều tra của Viện kiểm sát Quân sự Trung ương khởi tố và những tội phạm mà người thực hiện là sĩ quan, chiến sĩ an ninh nhân dân).
– Cơ quan điều tra Viện kiểm sát nhân dân tối cao có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự đối với các tội phạm xâm phạm hoạt động tư pháp do người chức vụ quyền hạn trong các cơ quan tư pháp thực hiện và các tội phạm phát sinh trong hoạt động tư pháp, trừ những trường hợp mà Viện kiểm sát Quân sự Trung ương đã khởi tố.
Lưu ý: Thẩm quyền ra quyết định khởi tố vụ án hình sự thuộc về Thủ trưởng, Phó thủ trưởng Cơ quan điều tra.
Tìm hiểu thêm về Hiệu lực của BLTTHS 2015
Quy định pháp luật về thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự
Điều 153. Quy định về Thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự đã nêu rõ các nhiệm vụ, quyền hạn và trách nhiệm của cơ quan điều tra
1. Cơ quan điều tra quyết định khởi tố vụ án hình sự đối với tất cả vụ việc có dấu hiệu tội phạm, trừ những vụ việc do cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra, Viện kiểm sát, Hội đồng xét xử đang thụ lý, giải quyết quy định tại các khoản 2, 3 và 4 Điều này.
2. Cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra ra quyết định khởi tố vụ án hình sự trong trường hợp quy định tại Điều 164 của Bộ luật này.
3. Viện kiểm sát ra quyết định khởi tố vụ án hình sự trong trường hợp:
a) Viện kiểm sát hủy bỏ quyết định không khởi tố vụ án hình sự của Cơ quan điều tra, cơ quan được giao nhiệm vụ tiến hành một số hoạt động điều tra;
b) Viện kiểm sát trực tiếp giải quyết tố giác, tin báo về tội phạm, kiến nghị khởi tố;
c) Viện kiểm sát trực tiếp phát hiện dấu hiệu tội phạm hoặc theo yêu cầu khởi tố của Hội đồng xét xử.
4. Hội đồng xét xử ra quyết định khởi tố hoặc yêu cầu Viện kiểm sát khởi tố vụ án hình sự nếu qua việc xét xử tại phiên tòa mà phát hiện có việc bỏ lọt tội phạm.
Ý nghĩa của quy định về thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự
– Bộ luật Tố tụng hình sự năm 2015 vẫn quy định về thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự của Hội đồng xét xử mặc dù đã có nhiều nhà khoa học đưa ra quan điểm nên bỏ quy định này.
– Theo đó, Hội đồng xét xử, thông qua việc xét xử của mình tại phiên tòa mà phát hiện cố dấu hiệu bỏ lọt tội phạm sẽ có hai lựa chọn. Một là, Hội đồng xét xử trực tiếp ra quyết định khởi tổ vụ án hình sự; hai là Hội đồng xét xử yêu cầu Viện kiểm sát khởi tố.Thực tế xét xử cho thấy, Hội đồng xét xử thực hiện quyền trực tiếp khởi tổ vụ án hình sự của mình.
Trên đây là các thông tin quan trọng và bổ ích mà bạn cần nắm về cơ quan có thẩm quyền khởi tố vụ án hình sự theo quy định của pháp luật. Hi vọng những nội dung được chúng tôi truyền tải trên đây sẽ giúp ích cho công việc và cuộc sống của bạn.
