Nhân thân của người phạm tội có ý nghĩa hết sức quan trọng trọng việc xác định trách nhiệm hình sự của người phạm tội và giải quyết đúng đắn vụ án hình sự. Bài viết sau đây, Luật hình sự sẽ tư vấn và làm rõ về khái niệm nhân thân của người phạm tội và những lưu ý theo pháp luật hình sự.
Khái niệm nhân thân của người phạm tội
Nhân thân được hiểu chung là các yếu tố nói về con người với tính cách là một trong những thành viên của xã hội, là những người tham gia vào quan hệ xã hội, là các thực thể xã hội. Theo đó, khái niệm này chỉ bao gồm các đặc điểm về tâm lý, xã hội và còn có một số đặc điểm sinh học mà có ý nghĩa về mặt xã hội như giới tính hay độ tuổi, nghề nghiệp hoặc trình độ văn hóa, giáo dục, hệ thống giá trị, cách cư xử, thái độ, …..
Như vậy, có thể hiểu nhân thân của người phạm tội theo luật hình sự được hiểu là tổng hợp các đặc điểm riêng biệt của người phạm tội mà có ý nghĩa đối với việc giải quyết một cách đúng đắn vấn đề trách nhiệm hình sự của người phạm tội. Những đặc điểm riêng của người phạm tội ở đây có thể bao gồm các đặc điểm riêng về mặt xã hội hoặc những đặc điểm mà có ý nghĩa về mặt xã hội của người phạm tội.
Đặc điểm của nhân thân của người phạm tội
Những đặc điểm của nhân thân tội phạm thường là các đặc điểm xã hội hay đặc điểm về tâm lý, sinh học hoặc đặc điểm khác có liên quan về mặt xã hội của người thực hiện hành vi phạm tội có thể kể đến như là độ tuổi, nghề nghiệp hay thái độ làm việc, thái độ trong quan hệ với những người khác hoặc trình độ văn hóa, lối sống hay hoàn cảnh gia đình và đời sống kinh tế, thái độ chính trị hoặc ý thức pháp luật, tôn giáo hay tiền án, tiền sự…
Ý nghĩa của nhân thân của người phạm tội
Nhân thân của người phạm tội có những ý nghĩa quan trọng trong việc xác định trách nhiệm hình sự của người phạm tội, khi nghiên cứu vấn đề nhân thân người phạm tội phần nào giúp cơ quan có thâm quyền tiến hành tố tụng xác định và giải quyết đúng đắn được vụ án hình sự theo quy định pháp luật hình sự. Theo đó, người nghiên cứu nhân thân của người phạm tội cần phải nghiên cứu một cách đầy đủ, kỹ lường và đúng trình tự. Từ đó, việc nghiên cứu nhân thân của người phạm tội sẽ đem lại những ý nghĩa cụ thể sau:
Thứ nhất, việc nghiên cứu nhân thân người phạm tội có ý nghĩa đặc biệt đối với việc định tội và đối với việc định khung hình phạt. Đó là những tội phạm mà trong cấu thành tội phạm cơ bản hay cấu thành tội phạm tăng nặng hoặc giảm nhẹ của những tội này có những dấu hiệu phản ảnh đặc điểm nào đó mà thuộc về nhân thân của người phạm tội. Ví dụ: Cấu thành tội phạm cơ bản của tội giết con mới đẻ đòi hỏi chủ thể thực hiện tội phạm này phải là người mẹ sinh ra đứa trẻ đó. Do vậy, việc nghiên cứu nhân thân người phạm tội còn giúp cho việc phân loại tội phạm theo Điều 9 Bộ luật Hình sự.
Thứ hai, việc nghiên cứu nhân thân người phạm tội còn có ý nghĩa rất lớn trong việc quyết định hình phạt. Qua nghiên cứu nhân thân người phạm tội không chỉ giúp đánh giá được khả năng giáo dục cũng như cải tạo của người phạm tội mà còn giúp đánh giá được về tính chất và mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội để có thể đưa ra hình phạt áp dụng phù hợp, có tính thực tế và đúng với nguyên tắc của luật hình sự.
Thứ ba, do mối liên hệ mật thiết giữa nhân thân người phạm tội với tính chất cũng như mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội cho nên pháp luật hình sự đã coi nhân thân của người phạm tội là căn cứ quan trọng trong quyết định hình phạt, miễn trách nhiệm hình sự, miễn hình phạt. Ngoài ra có nhiều tình tiết thuộc về nhân thân của người phạm tội được áp dụng là những tình tiết tăng nặng hay giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Thứ tư, do giữa con người thực hiện hành vi phạm tội với hành vi phạm tội có mối liên hệ nhất định nên việc nghiên cứu nhân thân người phạm tội có vai trò to lớn trong việc làm sáng tỏ về lỗi, động cơ, mục đích của người phạm tội; giúp cho việc xác định tội phạm được chính xác hơn. Bởi lẽ một số tội theo quy định cần có dấu hiệu mục đích, động cơ là yếu tố bắt buộc trong cấu thành tội phạm như Điều 109 Bộ luật Hình sự.
Trên đây là những thông tin tư vấn về những nhân thân của người phạm tội theo luật hình mà bạn cần biết. Nếu các bạn có bất cứ những thắc mắc nào thì đừng quên liên hệ cho Luật hình sự để được giải đáp kịp thời nhé./
