Hiện nay, các tội phạm về ma túy là vấn đề nhức nhối trong xã hội, có ảnh hưởng nghiêm trọng tới đời sống, an ninh, trật tự xã hội… Các tội phạm về ma túy đã được ghi nhận trong BLHS hiện hành. Vậy tội phạm về ma túy là gì? Quy định của pháp luật hình sự đối với các tội phạm về ma tuý ra sao?
Ma túy là gì?
Theo Tổ chức Liên Hợp Quốc thì ma túy gồm những chất mà có nguồn gốc tự nhiên hoặc tổng hợp, khi chúng xâm nhập vào cơ thể thì sẽ làm thay đổi trạng thái tâm sinh lý của người sử dụng.
Theo Luật Phòng, chống ma tuý số 73/2021/QH14 của nước ta được Quốc hội thông qua vào ngày 30/3/2021 và có hiệu lực kể từ ngày 01/01/2022 cũng có đưa khái niệm về chất ma túy, cụ thể như sau: Chất ma tuý là những chất gây nghiện, chất hướng thần mà được quy định trong danh mục các chất ma túy được Chính phủ ban hành.
Yếu tố cấu thành tội phạm ma túy
Khách thể của tội phạm về ma tuý
Các tội phạm thuộc nhóm tội về ma túy xâm phạm đến chế độ quản lí các chất ma túy của Nhà nước ta trong các khâu của quá trình quản lí.
Đối tượng của những tội phạm này là các chất ma túy và cả những vật dụng phục vụ cho việc sản xuất, sử dụng chất ma túy.
Các chất ma túy ở đây là các chất ma túy theo nghĩa hẹp; chất hướng thần; tiền chất ma túy; các cây trồng hoặc là nguyên liệu thực vật mà có chứa chất ma túy.
Chất ma túy (theo nghĩa hẹp) và chất hướng thần là những chất gây nghiện dạng tự nhiên hoặc tổng hợp, có khả năng gây nghiện khi chỉ sử dụng một vài lần và với liều lượng ngày càng cao. Đến khi không đáp ứng được nhu cầu sử dụng thì người dùng sẽ lên cơn đau đớn, vật vã,… và có thể làm bất cứ việc gì để giải tỏa cơn nghiện thậm chí là phạm tội. Các chất ma túy và hướng thân thường gặp như cây thuốc phiện; cần sa; nhựa cần sa; lá côca; moocphin; côcain và hêrôin.
Mặt khách quan của tội phạm về ma tuý
Hành vi khách quan của các tội phạm về ma túy là khác nhau về hình thức thể hiện cụ thể, tính chất và cả mức độ nguy hiểm cho xã hội. Tuy nhiên chúng lại giống nhau ở chỗ là những hành vi khách quan của các tội phạm về ma tuý đều vi phạm đến các quy định của Nhà nước ta về chế độ quản lí chất ma túy. Chẳng hạn như:
- – Hành vi thực hiện những việc mà Nhà nước cấm;
- – Hành vi của người có trách nhiệm thực hiện việc được Nhà nước giao mà lại không thực hiện hay thực hiện không đầy đủ
- – Hành vi làm những việc vượt phạm vi của các quy định về quản lí, sử dụng chất ma túy,…
Hầu hết các tội phạm ma túy đều được pháp luật quy định là những tội có cấu thành hình thức. Do đó, hậu quả sẽ không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu thành tội phạm của những tội danh này. Tội phạm về ma tuý được coi là hoàn thành kể từ thời điểm người phạm tội đã thực hiện các hành vi khách quan nêu trong mặt khách quan của tội phạm đó.
Mặt chủ quan của tội phạm về ma tuý
Đa số các tội phạm về ma túy thì lỗi sẽ là lỗi cố ý, có thể là lỗi cố ý trực tiếp hoặc lỗi cố ý gián tiếp.
Chủ thể của tội phạm về ma tuý
Chủ thể của đa số các tội phạm về ma túy là chủ thể thường, có đủ tuổi và đủ khả năng chịu trách nhiệm hình sự theo luật định.
Quy định pháp luật về tội phạm ma túy
Tội phạm về ma túy có tên tiếng Anh là Drug offenses, là các tội phạm bao gồm các hành vi vi phạm quy định về quản lí, sử dụng các chất ma túy do BLHS quy định.
Khung hình phạt đối với tội phạm ma túy
Nhóm các tội phạm về ma túy có tính chất nguy hiểm cao. Do đó, hình phạt quy định cho các tội phạm này cũng rất nghiêm khắc, hầu hết các tội phạm về ma túy là tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng hoặc là tội phạm đặc biệt nghiêm trọng.
Hình phạt chính được quy định cho tất cả các tội phạm thuộc nhóm tội về ma túy là hình phạt tù.
Ngoài ra, các hình phạt bổ sung được quy định bao gồm hình phạt tiền như tịch thu tài sản; cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc là làm công việc nhất định từ 1 năm – 5 năm hoặc quản chế hoặc cấm cư trú.
Các câu hỏi liên quan
Người nghiện ma túy có phải là tội phạm
Theo quy định của BLHS 2015 thì người nghiện ma túy không phải là tội phạm. Tuy nhiên, họ có thể bị xử phạt vi phạm hành chính.
Trường hợp người nghiện ma tuý có đầy đủ các yếu tố cấu thành tội phạm thì sẽ có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật. Chẳng hạn như trường hợp người nghiện ma túy đi mua ma túy về sử dụng và bị Công an bắt, nếu khối lượng ma túy thu giữ được trên mức truy cứu trách nhiệm hình sự hoặc là có đủ yếu tố để cấu thành tội phạm thì người này sẽ bị truy cứu trách nhiệm hình sự về tội Tàng trữ trái phép chất ma túy theo quy định tại Điều 249 BLHS 2015.
Quy định về tội lôi kéo người khác sử dụng ma túy
Lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy là hành vi rủ rê, dụ dỗ hay xúi giục,… để khêu gợi sự ham muốn của người khác, nhằm để họ sử dụng trái phép chất ma túy, quy định tại Điều 258 BLHS 2015.
Tội lôi kéo người khác sử dụng chất ma tuý nêu trên xâm phạm đến việc quản lý, sử dụng các chất ma túy và đồng thời gián tiếp xâm phạm đến tính mạng, sức khỏe của người khác.
Tương tự với các tội phạm thông thường, chủ thể của tội phạm này là bất kỳ người nào có năng lực trách nhiệm hình sự à đủ độ tuổi theo pháp luật quy định. Người phạm tội đã thực hiện với lỗi cố ý.
Đối với tội danh này thì có các dấu hiệu như sau:
– Có hành vi rủ rê, dụ dỗ hay xúi giục người khác sử dụng trái phép chất ma túy để họ tự nguyện sử dụng trái phép chất ma túy (thường các đối tượng bị lôi kéo, dụ dỗ là đối tượng tuổi còn trẻ hoặc là những người chưa thành niên).
– Có hành vi dùng các thủ đoạn khác khêu gợi sự ham muốn của người khác để người đó sử dụng trái phép chất ma túy.
Trường hợp một người nghiện ma túy rủ một người nghiện ma túy khác cùng sử dụng trái phép chất ma túy hoặc là cùng đi mua chất ma túy để về sử dụng chung thì người này sẽ không phải chịu trách nhiệm hình sự về tội lôi kéo người khác sử dụng trái phép chất ma túy. Tùy vào từng trường hợp khác nhau mà người này có thể phải chịu trách nhiệm hình sự về tội tàng trữ hoặc tội vận chuyển trái phép chất ma túy hoặc là tội sử dụng trái phép chất ma túy.
Mức hình phạt chung của tội phạm này gồm bốn khung, cụ thể như sau:
– Khung một (khoản 1) là khung hình phạt cơ bản có mức phạt tù từ 01 năm – 05 năm.
– Khung hai (khoản 2) là khung hình phạt tăng nặng thứ 1, với mức phạt tù từ 05 năm – 10 năm.
– Khung ba (khoản 3) là khung hình phạt tăng nặng thứ 2, với mức phạt tù từ 10 năm – 15 năm.
– Khung bốn (khoản 4) là khung hình phạt tăng nặng thứ 3, với mức phạt tù từ 15 năm – 25 hoặc là tù chung thân.
– Ngoài các khung hình phạt chính trên thì người phạm tội còn có thể bị áp dụng các hình phạt bổ sung (khoản 5) như phạt tiền từ 05 triệu đồng – 100 triệu đồng.
Danh mục các chất ma túy bị cấm
Danh mục các chất ma tuý bị cấm hiện nay đang được quy định trong Nghị định 60/2020/NĐ-CP về quy định các danh mục chất ma túy và tiền chất do Chính phủ ban hành. Theo báo cáo, sắp tới có thể sẽ bổ sung thêm 8 chất vừa mới phát hiện được mà có tính năng và tác dụng tương tự như ma túy nhưng chưa có tên trong danh mục là 1eP-LDS, 2-FMA, 3-MMC, 3-FEA, MDMB-4en-PINACA, 4F-MDMB-BUTICA, ADB-BUTINACA, 4F-ABUTINACA.
Trên đây là những chia sẻ của chúng tôi về các tội phạm về ma tuý. Hy vọng những kiến thức này sẽ bổ ích với bạn. Chúc bạn thành công!
