Cạnh tranh là gì ? Quy định pháp luật hình sự về cạnh tranh

Cạnh tranh là sự ganh đua, kình địch giữa các cá nhân, tổ chức kinh doanh nhằm đạt được mục đích thu hút khách hàng của chủ thể kinh doanh khác để đem lại nhiều lợi nhuận. Hãy cũng bài viết tìm hiểu cạnh tranh là gì? Quy định về tội vi phạm quy định về cạnh tranh nhé.

Khái niệm cạnh tranh

Cạnh tranh xuất hiện trong đa phần tất cả các lĩnh vực khác nhau có thể kể đến như các lĩnh vực kinh tế, chính trị, văn hoá, thể thao…Trong xã hội có nền kinh tế thị trường tất yếu sẽ tồn tại cạnh tranh. Hay nói cạnh tranh là một quy luật của nền kinh tế thị trường. Bởi lẽ, cạnh tranh vừa là động lực thúc đẩy giúp nền kinh tế phát triển, điều tiết ổn định thị trường, vừa  thúc đẩy các nhà sản xuất, kinh doanh phải luôn đổi mới và sử dụng một cách hiệu quả các nguồn tài nguyên cũng như tiến bộ khoa học – kĩ thuật trong sản xuất để làm tăng năng suất lao động, cải thiện hiệu quả nền kinh tế.

            Thuật ngữ này được nhắc tới, sử dụng rất nhiều và có nhiều quan điểm của các nhà kinh tế học khác nhau về cạnh tranh. Cho tới thời điểm hiện nay, vẫn chưa có quy định pháp luật đưa ra định nghĩa cụ thể về cạnh tranh. Tuy nhiên, dựa vào bản chất của cạnh tranh chỉ tồn tại trong nền kinh tế thị trường thì có thể tựu chung lại cạnh tranh được hiểu đơn giản là sự ganh đua, kình địch giữa các chủ thể kinh doanh theo quy định của pháp luật trên thị trường nhằm đạt được mục đích thu hút, lôi kéo số lượng ngày càng nhiều khách hàng về phía mình để đem lại nhiều lợi nhuận. Tình trạng cạnh tranh có thể diễn ra giữa những người bán hàng hoặc xuất hiện ở chính những người mua hàng với nhau.

Cạnh tranh không lành mạnh

Theo quy định tại khoản 6 Điều 3 Luật Cạnh tranh năm 2018 thì cạnh tranh không lành mạnh được hiểu là hành vi của chủ thể kinh doanh trái với các nguyên tắc thiện chí, trung thực, tập quán thương mại và các chuẩn mực khác trong kinh doanh, gây thiệt hại hoặc có thể gây thiệt hại đến các quyền và lợi ích hợp pháp của doanh nghiệp khác. Hình thức cạnh tranh không lành mạnh có thể thấy đang phổ biến trong các hoạt động bán đấu giá tài sản.

Như vậy, cạnh tranh không lành mạnh đã gây nên những khó khăn, ảnh hưởng tới trật tự quản lý kinh tế của Nhà nước và nhất là cho công tác quản lý, sử dụng tài sản nhà nước. Một số hành vi cạnh tranh không lành mạnh thường phát sinh như lôi kéo khách hàng của chủ thể kinh doanh khác bằng hình thức bất chính; bán phá giá đối với hàng hóa dưới giá thành thông thường hay đưa ra các thông tin sai sự thật về doanh nghiệp khác, làm giảm uy tín để đẩy hàng hóa của doanh nghiệp mình thu hút khách hàng;…

Yếu tố cấu thành tội vi phạm quy định cạnh tranh

Để xác định tội vi phạm quy định cạnh tranh theo quy định của pháp luật hình sự phải thỏa mãn 4 yếu tố cấu thành như sau:

               Một là, về chủ thể của tội vi phạm quy định về cạnh tranh là cá nhân đã từ đủ 16 tuổi trở lên và có năng lực trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 12 Bộ luật hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017. Pháp nhân thương mại đã đủ điều kiện chịu trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 75 Bộ luật hình sự 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017.

               Hai là, về khách thể của tội phạm. Tội phạm này xâm phạm tới trật tự quản lý của Nhà nước đối về cạnh tranh của các tổ chức, cá nhân kinh doanh.

               Ba là, mặt chủ quan của tội phạm. Lỗi của người phạm tội  khi thực hiện hành vi phạm tội là lỗi cố ý. Người phạm tội hay người có thẩm quyền thực hiện hành vi phạm tội nhân danh pháp nhân thương mại đã nhận thức được rõ được tính chất, mức độ nguy hiểm của hành vi phạm tội; thấy trước được hậu quả của hành vi phạm tội nhưng vẫn thực hiện hành vi đó.

               Mục đích mà hành vi phạm tội vi phạm quy định về cạnh tranh là nhằm hướng đến thu lợi bất chính và gây thiệt hại cho bên cạnh tranh.

               Bốn là, mặt khách quan của tội vi phạm quy định về cạnh tranh thể hiện ở hành vi khách quan, hậu quả và mối quan hệ giữa hành vi và hậu quả.

               – Về hành vi khách quan, người phạm tội thực hiện một trong các hành vi vi phạm sau:

• Thỏa thuận ngăn cản, kìm hãm không cho doanh nghiệp khác tham gia thị trường hay  phát triển kinh doanh;
• Thỏa thuận loại bỏ khỏi thị trường các doanh nghiệp không phải là các bên của thỏa thuận;
• Thỏa thuận làm hạn chế cạnh tranh khi các bên tham gia đã thỏa thuận có thị phần kết hợp trên thị trường liên quan 30% trở lên khi thuộc một trong các trường hợp như sau thỏa thuận ấn định giá hàng hóa, dịch vụ theo cách trực tiếp hoặc gián tiếp; thỏa thuận phân chia thị trường tiêu thụ hay nguồn cung cấp hàng hóa, nguồn cung dịch vụ; thỏa thuận để hạn chế hoặc kiểm soát số lượng, khối lượng sản xuất, việc mua bán hàng hóa, dịch vụ; thỏa thuận hạn chế sự phát triển kỹ thuật, công nghệ, hạn chế việc đầu tư; thỏa thuận áp đặt cho doanh nghiệp khác về điều kiện ký kết hợp đồng mua, bán hàng hóa, dịch vụ hoặc buộc các doanh nghiệp khác phải chấp nhận nghĩa vụ không liên quan trực tiếp tới đối tượng của hợp đồng.

               – Về hậu quả do hành vi phạm tội gây ra, người phạm tội thực hiện một trong các hành vi phạm quy định về cạnh tranh ở trên phải gây ra  thiệt hại cho người khác từ 01 tỷ đồng trở lên hoặc thu lợi bất chính từ 500 triệu trở lên thì mới cấu thành tội vi phạm quy định về cạnh tranh.

            Thu lợi bất chính từ 500 triệu đồng trở lên ở đây được hiểu là trường hợp người phạm tội thu được lợi ích vật chất không chính đáng từ việc phạm tội trị giá 500 triệu đồng trở lên.

Quy định pháp luật về tội vi phạm quy định cạnh tranh

Tội vi phạm quy định về cạnh tranh được quy định tại Điều 217 Bộ luật Hình sự năm 2015 sửa đổi, bổ sung năm 2017 bao gồm 3 khoản truy cứu trách nhiệm hình sự đối với người phạm tội, trong đó người phạm tội có thể bị phạt tiền ở mức cao nhất là 3 tỉ đồng hoặc phạt tù tới 05 năm. Pháp nhân thương mại phạm tội thì được quy định riêng tại khoản 5 với mức phạt tiền cao nhất là 5 tỉ đồng hoặc đình chỉ hoạt động đến 02 năm. Ngoài ra, cả người phạm tội hay pháp nhân thương mại phạm tội còn có thể bị áp dụng các hình phạt bổ sung. Cụ thể quy định như sau:

“Điều 217. Tội vi phạm quy định về cạnh tranh

1. Người nào trực tiếp tham gia hoặc thực hiện các hành vi vi phạm quy định về cạnh tranh thuộc một trong các trường hợp sau đây, thu lợi bất chính từ 500.000.000 đồng đến dưới 3.000.000.000 đồng hoặc gây thiệt hại cho người khác từ 1.000.000.000 đồng đến dưới 5.000.000.000 đồng, thì bị phạt tiền từ 200.000.000 đồng đến 1.000.000.000 đồng, phạt cải tạo không giam giữ đến 02 năm hoặc phạt tù từ 03 tháng đến 02 năm:

a) Thỏa thuận ngăn cản, kìm hãm không cho doanh nghiệp khác tham gia thị trường hoặc phát triển kinh doanh;

b) Thỏa thuận loại bỏ khỏi thị trường những doanh nghiệp không phải là các bên của thỏa thuận;

c) Thỏa thuận hạn chế cạnh tranh khi các bên tham gia thỏa thuận có thị phần kết hợp trên thị trường liên quan 30% trở lên thuộc một trong các trường hợp: thỏa thuận ấn định giá hàng hóa, dịch vụ một cách trực tiếp hoặc gián tiếp; thỏa thuận phân chia thị trường tiêu thụ, nguồn cung cấp hàng hóa, nguồn cung dịch vụ; thỏa thuận hạn chế hoặc kiểm soát số lượng, khối lượng sản xuất, mua bán hàng hóa, dịch vụ; thỏa thuận hạn chế phát triển kỹ thuật, công nghệ, hạn chế đầu tư; thỏa thuận áp đặt cho doanh nghiệp khác điều kiện ký kết hợp đồng mua, bán hàng hóa, dịch vụ hoặc buộc doanh nghiệp khác chấp nhận nghĩa vụ không liên quan trực tiếp đến đối tượng của hợp đồng.

2. Phạm tội thuộc một trong các trường hợp sau đây, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng hoặc phạt tù từ 01 năm đến 05 năm:

a) Phạm tội 02 lần trở lên;

b) Dùng thủ đoạn tinh vi, xảo quyệt;

c) Lạm dụng vị trí thống lĩnh thị trường hoặc vị trí độc quyền thị trường;

d) Thu lợi bất chính 5.000.000.000 đồng trở lên;

đ) Gây thiệt hại cho người khác 3.000.000.000 đồng trở lên.

3. Người phạm tội còn có thể bị phạt tiền từ 50.000.000 đồng đến 200.000.000 đồng, cấm đảm nhiệm chức vụ, cấm hành nghề hoặc làm công việc nhất định từ 01 năm đến 05 năm.

4. Pháp nhân thương mại phạm tội quy định tại Điều này, thì bị phạt như sau:

a) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 1 Điều này, thì bị phạt tiền từ 1.000.000.000 đồng đến 3.000.000.000 đồng;

b) Phạm tội thuộc trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này, thì bị phạt tiền từ 3.000.000.000 đồng đến 5.000.000.000 đồng hoặc đình chỉ hoạt động có thời hạn từ 06 tháng đến 02 năm;

c) Pháp nhân thương mại còn có thể bị phạt tiền từ 100.000.000 đồng đến 500.000.000 đồng, cấm kinh doanh, hoạt động trong một số lĩnh vực nhất định hoặc cấm huy động vốn từ 01 năm đến 03 năm.”

Trên đây là những thông tin tư vấn về cạnh tranh và quy định của pháp luật hình sự về tội vi phạm quy định về cạnh tranh mà cá nhân, tổ chức kinh doanh cần biết. Nếu các bạn có bất cứ thắc mắc nào thì đừng quên liên hệ tới Luật hình sự để được giải đáp kịp thời nhé./