Hiện nay, với tốc độ tăng trưởng kinh tế đang kéo theo nhiều vấn đề tiêu cực. Vì vậy, hiện tượng vi phạm pháp luật ngày càng trở nên phổ biến, đặc biệt là ở các thành phố lớn như Hà Nội, Hồ Chí Minh, Đà Nẵng… Tuy nhiên, nhiều người vẫn muốn biết nếu vi phạm pháp luật thì phải làm thế nào. Giai đoạn khởi tố là giai đoạn đầu tiên của quá trình giải quyết vụ án. Vậy, căn cứ khởi tố vụ án hình sự là gì? Hi vọng bài viết của Luật hình sự dưới đây sẽ giúp bạn đọc hiểu rõ hơn về những vấn đề trên.
Thế nào là khởi tố vụ án hình sự
Bắt đầu tố tụng hình sự là giai đoạn đầu tiên của quá trình tố tụng hình sự trong , trong đó cơ quan tư pháp hình sự trên cơ sở các quy định của bộ luật tố tụng xác định xem có dấu hiệu của hành vi phạm tội hay không nguy hiểm cho xã hội đã được thực hiện, đồng thời ra quyết định khởi tố vụ án hình sự liên quan đến hành vi đó.
Quyết định theo đuổi vụ án là cơ sở pháp lý để tiến hành điều tra. Hoạt động điều tra và việc áp dụng các biện pháp ngăn chặn và được thực hiện chỉ sau khi có quyết định khởi tố vụ án.
Tuy nhiên, trong các trường hợp trước tiên cần phải cung cấp tài liệu, để xác định tình tiết và hoàn cảnh của tội phạm, thu thập bằng chứng và chi tiết để phát hiện tội phạm, thì hiện thực hóa tội phạm khám nghiệm hiện trường; khám nghiệm tử thi;
cho chuyên môn; yêu cầu định giá tài sản;
Trong trường hợp khẩn cấp hoặc trong tình trạng mê sảng nghiêm trọng, người đó có thể bị tạm giữ hoặc bắt giữ trước khi tiếp tục vụ án.
Tìm hiểu thêm bài viết: thẩm quyền điều tra vụ án hình sự
Quy định mới nhất về căn cứ khởi tố vụ án hình sự
Theo quy định Điều 143 Bộ luật hình sự năm 2015 thì căn cứ khởi tố vụ án hình sự để khởi kiện.
Thứ nhất, đơn tố cáo của cá nhân
Tố cáo là phát hiện và tố cáo một cá nhân về một hành vi có dấu hiệu tội phạm với người có thẩm quyền.
Đơn tố cáo của cá nhân được thực hiện trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua đường dây điện thoại, thư từ … và có thể bằng lời nói hoặc bằng văn bản.
Bất kỳ người nào đều có quyền báo cáo vi phạm với cơ quan có thẩm quyền.
Đây là cơ sở để cơ quan có thẩm quyền xác minh có hay không có sự việc phạm tội xảy ra.
Tuy nhiên, nếu một người cố tình tố cáo sai sự thật, tính chất và mức độ vi phạm của thì người đó sẽ bị xử phạt, xử phạt hành chính hoặc truy cứu trách nhiệm theo pháp luật.
Nhật ký Cơ quan, Tổ chức, Cá nhân là thông tin về vụ việc có dấu hiệu tội phạm được cơ quan, tổ chức, cá nhân thông báo cho cơ quan có thẩm quyền.
Khi nhận được tin báo về tội phạm từ cơ quan, tổ chức, cá nhân thì cơ quan phải tiến hành xác minh.
Nếu khi xác minh, cơ quan, tổ chức hoặc cá nhân đã cung cấp cho vụ án có dấu hiệu phạm tội quy định tại Bộ luật Hình sự thì sẽ ra quyết định khởi tố vụ án hình sự.
Thứ hai, tin tức từ các cơ quan, tổ chức, cá nhân
Phân tích căn cứ khởi tố vụ án hình sự
Việc xác định dấu hiệu của tội phạm dựa trên các căn cứ khởi tố vụ án hình sự sau đây:
Người tố cáo cá nhân
Đơn tố cáo tội phạm của một cá nhân là tố cáo của một cá nhân về một hành vi có dấu hiệu xâm phạm đến cơ quan có thẩm quyền.
Luật tố tụng hình sự không giới hạn người tố giác là công dân Việt Nam, mà có thể là bất kỳ cá nhân nào. Luật không bắt buộc các cá nhân phải báo cáo cho các cơ quan điều tra, công tố viên và tòa án, nhưng tạo điều kiện thuận lợi để họ báo cáo cho bất kỳ hoặc tổ chức nào nếu họ cho là phù hợp. Cơ quan, tổ chức có trách nhiệm tiếp nhận và không từ chối nhận báo cáo về tội phạm.
Những người tố cáo tội phạm có thể làm như vậy hoặc bằng văn bản.
Tạp chí của các cơ quan, tổ chức và cá nhân
Tin cơ quan, tổ chức, cá nhân phạm tội là thông tin về vụ án có dấu hiệu chứng minh tội phạm được cơ quan, tổ chức, cá nhân thông báo cho cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền.
Nhật ký của cơ quan, tổ chức, cá nhân là thông tin trường hợp có dấu hiệu tội phạm do tổ chức, cá nhân phát hiện hoặc cơ quan, tổ chức nhận được tố giác, tin báo của cá nhân, chuyển đến cơ quan điều tra thích hợp.
Phân tích căn cứ khởi tố vụ án hình sự
Lý do không khởi tố vụ án hình sự bao gồm:
không để xảy ra sự cố hình sự; hành vi không cấu thành tội phạm;
Người có hành vi nguy hại cho xã hội chưa đến tuổi chịu trách nhiệm hình sự;
Bản án, quyết định về hành vi phạm tội chỉ có hiệu lực pháp luật đối với vụ án;
Đã hết thời hiệu tố tụng hình sự; kẻ phạm tội đã được ân xá;
Người thực hiện hành vi nguy hại cho xã hội đã chết, trừ trường hợp người khác phải xét xử lại;
Điều 134, Điều 135, Điều 136, Điều 138, Điều 139, Điều 141, Điều 143, Điều 155, Điều 226, Khoản 1 Bộ luật Hình sự quy định người bị hại hoặc người đại diện của người bị hại không yêu cầu khởi tố tội danh.
Đọc thêm bài viết: truy tố
